1. ż piszemy zawsze wtedy, gdy wymienia się na spółgłoski g, dz, h, z, ź, s w wyrazach, które są pokrewne lub też w innych formach danego wyrazu;
Przykłady:
- odważny bo odwaga (ż wymienia się na g)
- mosiężny bo mosiądz (ż wymienia się na dz)
- drużyna bo druh (ż wymienia się na h)
- zamrożony bo mróz (ż wymienia się na z)
- zakażenia bo zakaźny (ż wymienia się na ź)
- niżej bo nisko (ż wymienia się na s)
2. ż piszemy zawsze w partykułach: -ż, że:
Przykłady:
cóż, czyż, także, gdyż, tenże, któż
3. ż piszemy w niektórych zakończeniach aż oraz eż:
Przykłady:
- aż (straż, bandaż, sprzedaż, garaż, bagaż)
- eż (odzież, młodzież, odzież, grabież)
4. ż piszemy również w wyrazach zapożyczonych po spółgłosce n oraz po spółgłoskach takich jak: l, ł, r:
Przykłady:
małżeństwo, małżonka, oskarżenie, aranżacja, melanż, oranżada, cięższy
5. ż piszemy w partykule że np. mówże, róbże, chodźże, skądże.
6. ż piszemy w wielu wyrazach w języku polskim pomimo braku konkretnych reguł ortograficznych:
Przykłady:
pożywienie, mężczyzna, życie, podróż, mżawka, dyżur, ciężki, żwawo, łóżko, każdy, jeżyny, pożyczka, żaden, porażka, żółty, życiorys, żarówka, życzenia, żandarm, inżynier, mrożonka, drożdże, odżywianie