Przymiotnik - to część mowy, która jest odmienna przez przypadki , liczby oraz rodzaje. Odpowiada na pytania:
- jaki? jaka? jakie?
- który? która? które?
- czyj? czyja? czyje?
Przymiotnik w zdaniu określa rzeczownik, podkreśla jego wielkość, kolor, materiał i kształt. Jako część zdania określa także właściwości osób, zwierząt, pojęć oraz przedmiotów.
Przykłady:
kolorowy kucyk, wielki goryl, znany aktor, niebieska torebka, mały miś, czyste spodnie, zielony szal, drogi portfel
1. Odmiana przymiotnika przez przypadki i liczby:
- Liczba pojedyncza
Rodzaj męski:
Mianownik: kolorowy
Dopełniacz: kolorowego
Celownik: kolorowemu
Biernik: kolorowego, kolorowi
Narzędnik: kolorowym
Miejscownik: kolorowym
Wołacz: kolorowy!
Rodzaj żeński:
Mianownik: kolorowa
Dopełniacz: kolorowej
Celownik: kolorowej
Biernik: kolorową
Narzędnik: kolorową
Miejscownik: kolorowej
Wołacz: kolorowa!
Rodzaj nijaki:
Mianownik: kolorowe
Dopełniacz: kolorowego
Celownik: kolorowemu
Biernik: kolorowe
Narzędnik: kolorowym
Miejscownik: kolorowym
Wołacz: kolorowe!
- Liczba mnoga:
Rodzaj męskoosobowy
Mianownik: niscy
Dopełniacz: niskich
Celownik: niskim
Biernik: niskich
Narzędnik: niskimi
Miejscownik: niskich
Wołacz: niscy!
Rodzaj niemęskoosobowy
Mianownik: niskie
Dopełniacz: niskich
Celownik: niskim
Biernik: niskie
Narzędnik: niskimi
Miejscownik: niskich
Wołacz: niskie!
2. Stopniowanie przymiotników
Stopniowanie przymiotników dzielimy na proste i opisowe.
| Stopniowanie proste | Stopniowanie opisowe | |||
|---|---|---|---|---|
| regularne | nieregularne | |||
| stopień równy | ważny | zły | obły | doprawiony |
| stopień wyższy | ważniejszy | gorszy | mniej obły | bardziej doprawiony |
| stopień najwyższy | najważniejszy | najgorszy | najmniej obły | najbardziej doprawiony |
3. Przymiotniki mogą w zdaniu pełnić funkcję:
- Przydawki
Obfity deszcz pada z nieba. (jaki)
Zepsuta lodówka poszła na śmieci. (jaka?)
- Podmiotu
Skrzydłowy nie spisał się na boisku.
- Orzecznika (w orzeczeniu imiennym)
Za rok będę bogatszy. (kiedy będę?)
- Dopełnienia:
Romek zaakceptował słabszego. (kogo?)
Nauczyciel nagrodził najlepszego. (kogo?)
Przymiotniki dopasowuje się do formy gramatycznej określanego rzeczownika pod względem liczby, rodzaju oraz przypadka.
Przykłady:
Przymiotnik: niebieska (jaka?) (mianownik liczba pojedyncza, rodzaj żeński)
Rzeczownik: sukienka (kto? co?) (mianownik liczba pojedyncza, rodzaj żeński)
niebieska sukienka = związek zgody
Przymiotnik: piękny (jaki?) (mianownik liczba pojedyncza, rodzaj męski)
Rzeczownik: samochód (kto? co?) (mianownik liczba pojedyncza, rodzaj męski)
piękny samochód = związek zgody
Przymiotnik: duże (jakie?) (mianownik liczba pojedyncza, rodzaj nijaki)
Rzeczownik: okno (kto? co?) (mianownik liczba pojedyncza, rodzaj nijaki)
duże okno = związek zgody