Przecinek należy do jednego z bardziej znanych znaków interpunkcyjnych stosownych w języku polskim.
1. Przecinek a wypowiedzenia pojedyncze.
- Przecinkiem rozdzielamy części zdania, które są połączone spójnikami: ale, a, lecz, jednak, więc, toteż, zatem, które występują w funkcji wynikowej bądź przeciwstawnej).
Przykłady:
Ola odczuwała ból głowy, więc cierpiała.
Nauczyciel był surowy, ale solidny.
Próbki były odłożone, zatem niezbadane.
- Przecinkiem rozdzielamy jednakowe oraz równorzędne części zdania(podmioty bądź określenia).
Przykłady:
Sukienka, bluzka, buty zapakowane były w torbę podróżną.
W ostatnim czasie oglądam na przemian filmy akcji, dramaty, komedie i fantastykę.
Kury, kaczki, gęsi i indyki chodziły po podwórku.
- Nie rozdzielamy przecinkiem różnorzędnych części zdania, w przypadku gdy są one połączone spójnikiem a, który spełnią funkcję łączną oraz spójnikami: oraz, albo, i, lub, czy bądź, tudzież, ani, ni
Przykłady:
Zakwaterujemy się w Sanatorium Kołobrzeg lub Sanatorium Iwonicz Zdrój.
Jego ojciec jest ponury i surowy.
Pralka była nowa a zepsuta.
- Nie rozdzielamy przecinkiem wyrazów, z których jeden stanowi określenie połączenia drugiego z wyrazem nadrzędnym (przydawki nierównorzędne).
Przykłady:
Dzisiejszy apel szkolny był bardzo udany.
- Za pomocą przecinka rozdzielamy wyrazy, które występują poza zdaniem, są to wykrzykniki oraz wyrażenia wtrącone.
Przykłady:
Zaraz, zaczekajcie na mnie!
Marysiu, skontaktuję się z Toba jutro.
Krysia jest, według mnie, bardzo zmienna.
2. Przecinek a wypowiedzenia złożone.
- W wypowiedzeniach złożonych rozdzielamy przecinkiem poszczególne zdania składowe.
Przykłady:
Oddałem dziewczynie sweter, żeby nie było jej zimno. (wypowiedzenie podrzędnie złożone)
Byłam nieco niewyspana, ale dotrwałam do końca. (wypowiedzenie współrzędnie złożone)
- Przecinkiem rozdzielamy poszczególne zdania składowe, jeśli połączone są za pomocą spójników: jednak, zaś, natomiast, a, lecz, toteż, ale, zatem, więc, dlatego
Przykłady:
Iwona jest dobrą pracownicą, dlatego dostanie awans.
Jest pochmurno, ale bardzo ciepło.
- Jeśli zadania składowe połączone są spójnikami takimi jak: lub, czy, oraz, tudzież, bądź, albo, ni, ani, wówczas nie rozdzielamy ich przecinkiem.
Przykłady:
Za rok polecę na wakacje albo oddam bilet mojej siostrze.
Agnieszka jest bystra i ma dużo pieniędzy.
- Przecinek stawiamy wówczas, gdy w wypowiedzenia współrzędnie złożonych spójniki powtarzają się, przed drugim spójnikiem i następnym
Przykłady:
Lucjan nie pomagał odrabiać lekcji ani innym, ani sam też ich nie odrabiał.
Albo pójdę do kina, albo do teatru.
- Przecinkiem rozdzielamy zawsze zdania nadrzędne od podrzędnych bez względu na kolejność tych zdań oraz bez względu na to, czy zdanie podrzędne jest połączone z nadrzędnym przy pomocy zaimka względnego lub spójnika.
Przykłady:
Zwróciłam uwagę na rysunki, które wykonała jego uczennica.
Kiedy dostałam piątkę z fizyki, zrobiło mi się od razu lepiej.
- Zdania współrzędne złożone rozdzielamy przecinkiem nie stosując przy tym spójnika.
Przykłady:
Piotrek pływał, wszyscy mu dopingowali.
Nie zjadł nic, był coraz bardziej głodny.
- Jeśli w wypowiedzeniach złożonych jednym ze składników jest równoważnik zdania, wówczas stawiamy przecinek podobnie jak w wypowiedzeniach, które złożone są z dwóch zdań.
Przykłady:
To świetnie, że wreszcie obroniłaś pracę magisterską.
Docenił wreszcie to, co otrzymywał od rodziców przez lata.
- Przecinek stosujemy podczas obustronnego rozdzielania zdań podrzędnych, które są wtrącone w zdania nadrzędne.
Przykłady:
Książka, którą przeczytałam, bardzo mnie wciągnęła.
Klient, z którym zjadłem obiad, odezwał się do mnie.
- W wypowiedzeniach złożonych istnieje możliwość postawienia przecinka przed następującymi spójnikami: albo, lub, i, czy, ani, ni, bądź, oraz, w przypadku gdy występują one po zdaniu wtrąconym, które ujęte jest w dwa znaki interpunkcyjne.
Przykłady:
Ania dostanie premię, o którą tak się starała, i będzie mogła kupić sobie nowe buty.
3. Przecinek a imiesłowowy równoważnik zdania.
- Jeśli imiesłowowy równoważnik zdania jest rozwinięty za pomocą dodatkowych określeń, wówczas rozdzielamy go przecinkiem.
Przykłady:
Zobaczywszy dzieło artysty, zaczęła go podziwiać.
Wracając ze sklepu, zajrzałem do babci.
- Jeśli imiesłowowy równoważnik zdania nie ma określeń, wówczas nie rozdzielamy go przecinkiem.
Przykłady:
Prowadząc samochód, zawsze się stresował.
Słuchając dobrze zapamiętywał.